TEKST STEFAN MAAS
Elk jaar gaan honderden fietsers en wandelaars achter de pc zitten om hun reisbelevenissen op te tikken en te delen met anderen. Dat kunnen ze in veel gevallen beter niet doen.
Menig eindredacteur van een outdoorblad moet zich door tientallen opgestuurde artikelen worstelen om een verhaal te vinden dat boven het reisverslagmaaiveld uitkomt. En zelfs dan nog kun je bij de meeste publiceerde artikelen vraagtekens zetten. Jawel, ongetwijfeld een aardig verhaal over een streek, regio of tocht, maar… is het nu zo interessant dat je het echt wil gaan lezen?
Nieuw-Zeeland
Zelf ben ik natuurlijk ook wel eens met open ogen in de reisverhalen-val getuimeld. Eenmaal thuis van zes weken fietsen op Nieuw-Zeeland begon ik mijn belevenissen op te tekenen. Ik speelde in het verhaal de observator, een fietser met een schijnbaar lege hersenpan die alleen maar indrukken verwerkte zonder erover te oordelen. Alsof ik met een parachute uit de lucht was komen vallen en vervolgens zonder vooroordelen, emoties en twijfels op het zadel was gesprongen.
Het menselijke aspect was uit het verslag verdwenen en daarmee ook een van de elementen waarmee je een lezer kunt boeien. Zes weken fietsen en kamperen in een prachtige omgeving, is dat nu zo vreselijk interessant? En wat was er eigenlijk voorgevallen tijdens de trip? Bijster weinig. Afgezien van een paar platte banden liep alles down under op rolletjes.
Weglaten
Een tweede valkuil is het onvermogen zaken weg te laten. Elke dag begint met opstaan en aan het eind ervan ga je slapen. Moet je dit nu iedere keer opschrijven? De lezer van zo’n verhaal valt zelf halverwege het artikel in slaap. Ook het nemen van taxi’s, het bezoeken van een supermarkt of het inchecken in een hotel zijn geen boeiende handelingen. Geloof me, niemand wil weten hoe een doorsnee hotel eruitziet. Die zien er namelijk allemaal hetzelfde uit.
Ga je alles genuanceerd optekenen, ben je evenwichtig en politiek correct in je uitspraken, vermijd je iedere zin die wellicht verkeerd kan worden opgevat, dan loop je mogelijk in valkuil nummer drie. Het zal de lezer al snel duidelijk zijn dat het verslag weinig prikkelende hoogte- of dieptepunten zal kennen en braaf doorkabbelt.
Zelf vind ik het heerlijk om rauwe reisverslagen te lezen waarvan de scherpe puntjes nu eens niet zijn afgevijld. Ze zijn niet altijd goed geschreven, maar wel, en dat is al heel wat, boeiend.
Vorm
De vierde valkuil is die van de vorm. We schijnen een bijna onbedwingbare neiging te hebben om alles chronologisch op te schrijven. Dat geeft immers een herkenbare structuur aan het verhaal. Schrijvers van reisverhalen gaan soms nog een stapje verder: een indeling per dag. Hoeft niet verkeerd te zijn, maar is dat de meest doeltreffende vorm om iets te vertellen? Of is het beter om de highlights uit je verhaal te vertellen en de rest maar weg te laten?
Er zijn prachtige voorbeelden van interessante reisverhalen met een chronologische structuur, maar vraag je in ieder geval af of die chronologische vorm wel zo logisch is voor jouw verhaal. Maar ook als je al die valkuilen vermijdt, blijft het nog maar de vraag of je een boeiend reisverhaal weet te produceren. De een loopt vast in een ongebreideld enthousiasme, de ander vertelt een onsamenhangend verhaal en een derde schrijft te popie-jopie. Weer een ander heeft niets te vertellen en mailt vervolgens een fantastisch verhaal door over het eten van yoghurt tijdens een trip.
We zijn het er meestal wel over eens welke verhalen boven het mailveld uitsteken, maar waarom ze dat doen is niet duidelijk. Wie dit mysterie ontrafelt, hoeft zich – gezien de vervolgens binnenstromende royalty’s van zijn of haar bestsellers – in ieder geval financieel geen zorgen meer te maken.
Lees ook:
