TEKST EN FOTO'S HARRY WAGENAAR
Vroeger had je een brander, daar ging één soort brandstof in. Zo stookte een Primus op petroleum, had je de Optimus Hunter op benzine en natuurlijk waren er de campinggasbranders met vloeibaar gas uit blik. Sinds een aantal jaren zijn er branders op de markt die alle drie deze brandstoffen aankunnen. En zelfs meer dan dat. Wonderwel gaat dat nog goed ook. Maar hoe dan?
Alle te gebruiken brandstof zijn vloeibaar voordat het de brander uitkomt en gasvormig op het moment dat het door een minuscuul gaatje naar buiten de branderkop in stroomt. Voor de verdamping van die vloeistof is energie nodig. Met vloeibaar gas gaat dat heel eenvoudig, dat heeft vaak genoeg aan de omgevingswarmte. Voor benzine en petroleum is meer nodig, de branderkop zal voorverwarmd moeten worden. Dit kan eenvoudig door een klein beetje brandstof in het schaaltje dat zich onder de branderkop bevindt te gieten of te laten stromen. Om de brandstof naar buiten te krijgen moet er druk op de fles worden gezet. Daarvoor zit er een pompje in de fles geschroefd. Even een aantal slagen pompen en de fles staat onder druk. Voor de verschillende brandstoffen levert de fabrikant verschillende sproeiers mee: schroefnippels met gaatjes in het midden van verschillende grootte. De grootste voor gas, de middelste voor benzine en de kleinste voor petroleum. Optimus weet het met een enkele sproeier voor elkaar te krijgen.
Benzine
Omdat benzine flink brandbaar is, zijn veel mensen wat huiverig voor deze brandstof. Even te vroeg het kraantje opendraaien en vlammen van een meter hoog ruïneren je gisteren nog zo fraai geknipte kapsel tot stinkende stekeltjes. Maar als je even oplet en vertrouwd bent geraakt met je apparaat, gaat het doorgaans goed. Eenmaal aan de praat snort het apparaat met een keurig blauwe vlam en de onderkant van je pan blijft schoon. Autobenzine is onderweg vooral makkelijk. Even snel langs de pomp en je kunt weer een week vooruit. Het brandt vanwege de toevoegingen die erin zitten helaas niet zo schoon en ook wat onregelmatig op lage stand. Speciale branderbenzine zoals Coleman of Primus Power fuel is een speciaal samengestelde brandstof waar je optimaal mee kunt stoken. Nadeel, het is erg duur. Wasbenzine is dan een prima alternatief, het kost zeker minder dan de helft, brandt ook goed en schoon maar levert wellicht wel iets minder energie.
Gas
Multifuel branders hebben een koppeling aan de slang die niet alleen aan de pomp van de bandstoffles te schroeven is maar ook past op de gestandaardiseerde gasblikjes met ventiel. Deze blikjes zijn vrij prijzig maar makkelijker in het gebruik dan wat dan ook. Kraantjes open aansteker erbij en stoken maar. Wel even oppassen dat je het blikje niet scheef op de slang schroeft! In de meeste verpakkingen zit een mengsel van propaan en butaan. Butaan, wat in de Camping Gaz blikjes zit, geeft bij koud weer te weinig druk om een goede vlam te geven. Beneden het vriespunt is het helemaal onbruikbaar. Menggas doet het beter als zal ook in winterse omstandigheden het blikje nog niet volledig leeg zijn wanneer de brander er al mee stopt. Butaan is dat wat achterblijft. Butaan heeft wel als voordeel dat het per gram meer energie levert dan propaan. Optimus en MSR zeggen het probleem op te lossen door de blikjes op hun kop te plaatsen, het vloeibare gas verdampt dan pas in de brander zelf in plaats van in het blikje.
Petroleum
Grootmoeder gebruikte het vroeger in het oliestel om de sudderlapjes langzaam gaar te laten pruttelen. Tegenwoordig zijn het voornamelijk vliegtuigen die het gebruiken in de variant van kerosine. De vlam die geel brandde op een breed lont veroorzaakte de nodige luchtvervuiling in huis. Maar ook deze brandstof kun je in een multifuelbrander vergassen tot een relatief schone strakblauwe vlam. Lampolie wat ook wel vloeibare paraffine wordt genoemd, is de schonere variant hierop. Nadeel is dat het vaak kleur- en geurstoffen bevat die op den duur tot het verstoppen van de sproeier kunnen leiden. Ook is het zo dat alle vluchtige fracties eruit zijn gehaald, ofwel de samenstelling is speciaal bedoeld voor kaarsvlammetjes. Toch krijg je je multifuelbrander er wel mee aan de praat al zal dat in winterse omstandigheden wel eens lastig kunnen zijn. Voorverwarmen van je toestel gaat goed met spiritus. Voorverwarmen met de petroleum zelf veroorzaakt roet en de gele vlam die het geeft is niet heet genoeg. Diesel is vergelijkbaar met petroleum of kerosine maar brandt veel minder schoon. Beter niet gebruiken dus. Verstopping van de sproeier is te verhelpen met een doorpriknaald welke bij enkele branders als ‘schudnaald’ al zit ingebouwd.
Fabrikanten
Lees ook:
